Bhuaigh Scoil Náisiúnta Dhumha Acha Gradam Scoil Náisiúnta Sheaimpín na dTaiscéalaithe Aigéan, 2024

Bhuaigh Scoil Náisiúnta Dhumha Acha Gradam Scoil Náisiúnta Sheaimpín na dTaiscéalaithe Aigéan, 2024Is í Scoil Náisiúnta Dhumha Acha, Acaill, Co. Mhaigh Eo, an buaiteoir den Ghradam Scoil Náisiúnta Sheaimpín na dTaiscéalaithe Aigéan, 2023-2024 dá dtionscadal um Aigéan Sláintiúil ‘Na Cearbháin’.

Léiríodh i dtionscadal Scoil Náisiúnta Dhumha Acha cé chomh tábhachtach is a bhí na cearbháin d’Acaill agus d’Éirinn go stairiúil. D’oibrigh na daltaí bunscoile i dteannta a chéile chun dealbha ollmhóra a chruthú de chearbháin ar an gcladach agus dealbha ealaíne eile a rinneadh as bruscar mara. Le bliain anuas, ghlac na daltaí páirt i nglantacháin trá, thug siad cuairt ar Áis Taighde Fhoras na Mara i mBaile Uí Fhiacháin, d’oibrigh siad le healaíontóirí, d’fhoghlaim siad faoi shaothar saineolaithe siorcanna agus eolaithe ó Ghrúpa Cearbhán na hÉireann, tháirg siad ríomhleabhair, agus rinne siad feachtas a sheoladh chun comhartha a chur suas ag Cuan na Coime chun comhairle a thabhairt do bhádóirí agus do shnámhóirí maidir le conas meas a léiriú i leith an speicis seo.

Agus an gradam náisiúnta á bhronnadh aige ar an scoil, dúirt an Dr Rick Officer, Príomhfheidhmeannach Fhoras na Mara, “Comhghairdeas leis na leanaí, na múinteoirí agus gach duine a bhí páirteach sa tionscadal seo as an obair dochreidte a rinne siad chun feasacht a ardú maidir le filleadh na gcearbhán go hAcaill. Is mór an éacht é gur foghlaimíodh faoi stair na gcearbhán, gur tógadh an pobal isteach chun teacht ar thuiscint ar an tábhacht a bhaineann leis an speiceas iontach seo a chosaint lenár linn."

Maireann Cearbháin, an dara speiceas siorcanna is mó ar domhan, in uiscí na hÉireann. Le tuairim is 10,000 Cearbhán arna pórú fágtha ar fud an domhain, tá an speiceas rangaithe mar ‘i mBaol’ agus i mbaol díothaithe. Sna 1950idí, bhí Cearbháin fairsing in uiscí na hÉireann, ach faoi na 1980idí, bhí laghdú tagtha ar an líon díobh. Dúnadh iascach na gCearbhán in Éirinn agus ar fud an domhain in 2006 agus in 2022, faoin Acht um Fhiadhúlra na hÉireann, tugadh cosaint bhreise do Chearbháin in uiscí na hÉireann. Tá méadú ag teacht ar an líon Cearbhán atá tugtha faoi deara timpeall ar Acaill agus áiteanna eile cois chósta na hÉireann le linn an Earraigh agus an tSamhraidh.

Dúirt Príomhoide Scoil Náisiúnta Dhumha Acha, Irene Gielty, “Tionscnamh iontach a bhí i gceist leis seo agus tá áthas mór orainn gur tugadh an deis dúinn chun obair le Clár Oideachais na dTaiscéalaithe agus le daoine eile den phobal. Leis an dámhachtain seo, aithnítear an iarracht atá déanta ag an scoil a bheith mar sheaimpíní aigéin, ní hamháin gur fhoghlaimíomar rudaí ach, anuas air sin, chuireamar tionchar dearfach i gcrích freisin.”

“Is iad na leanaí a thug an cheannaireacht sa tionscadal seo, agus táim an-bhródúil astu as an dúil a léirigh siad chun difear a dhéanamh. Ní dhéanfaidh mé dearmad go deo ar an mbraistint comhoibrithe agus obair foirne a bhí bainte amach acu. Mar scoil bheag, rinneamar iarracht tionchar a imirt agus tá lúcháir orainn go bhfuil iar-thionchar aige ar thuismitheoirí, ar theaghlaigh agus ar chairde na leanaí agus ar go leor daoine eile den phobal,” a dúirt Bean Gielty.

Mar chuid den tionscadal, rinne na mic léinn iniúchadh freisin ar conas a bhí sé cónaí ar Oileán Acla sna 1950í trí agallamh a chur ar an Uasal Brian McNeil, duine de na daoine is deireanaí a bhfuil naisc aige le tionscal iascaireachta na gCearbhán san aimsir sin. Leis an agallamh a chuir na leanaí ar McNeil, nochtadh léargas dochreidte ar iascaireacht chearbhán, agus tuiscint níos fearr ar thionscal na hiascaireachta an t-am sin.

Dúirt an Dr Officer freisin, “Trí bhualadh le hiascairí an cheantair áitiúil, le heolaithe mara, saineolaithe siorcanna agus trí oibriú le healaíontóirí agus Oifigeach For-rochtana na dTaiscéalaithe léirítear rannpháirtíocht agus tiomantas na leanaí chun difear a dhéanamh ina bpobal. Bhí an tionscadal seo de chabhair chun feasacht a ardú ar an tábhacht a bhaineann le cosaint a thabhairt do chearbháin in uiscí na hÉireann, go háirithe sa cheantar thart ar Acaill.”

Is é Clár Oideachais na dTaiscéalaithe a eagraíonn an tionscadal um Aigéan Sláintiúil agus na Dámhachtainí um Sheaimpín Aigéin. Is iad na Dámhachtainí um Sheaimpín Aigéin an t-aon ghradam in Éirinn do bhunscoileanna ar théama an aigéin. Leis an nGradam seo, aithnítear an iarracht, tiomantas agus comhoibriú a dhéanann na múinteoirí, na leanaí, an pobal i gcoitinne, agus Oifigigh For-rochtana na dTaiscealaithe a bhí páirteach sa tionscadal uile-scoile láraithe ar théama mara.

Ghlac ocht scoil is fiche is scoileanna cois chósta páirt i gcomórtas na bliana seo, is comórtas lenar cruthaíodh tionscadail scoile um aigéin shláintiúla bunaithe ar théamaí éagsúla lena n-áirítear STEAM (Eolaíocht, Teicneolaíocht, Innealtóireacht, Ealaíona & Matamaitic) Mara, tuiscint ar aigéin, Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe (SDGanna) agus an tAigéan, agus Oideachas Muirí Allamuigh.

Bhí ocht scoil bhuaiteacha as áiteanna éagsúla ar fud chósta na hÉireann. Bhain gach scoil díobh úsáid as téamaí mara sa churaclam agus bhí gach duine sna scoileanna go léir páirteach san eispéireas foghlama. Chuaigh na hiontrálacha neamhspleácha i dteagmháil lena bpobal níos leithne freisin chun difear dhearfach a dhéanamh trí fheasacht a ardú faoin tionchar a bhíonn ag an aigéan ar ár saolta agus an tionchar a bhíonn againn ar an aigéan, agus trí ghníomhartha athraithe a chruthú.

Buaiteoirí de réir Catagóire:

BUAITEOIR GHRADAM SCOIL NÁISIÚNTA SHEAIMPÍN NA DTAISCÉALAITHE AIGÉAN

Scoil Náisiúnta Dhumha Acha, Acaill, Co. Mhaigh Eo

BUAITEOIR CATAGÓIRE: TIONSCADAL MARA ALAMUIGH NA SCOILEANNA

Náisiúnta Cholm Cille, Droim an Mhaoir, Bun an Phobail, Co Dhún na nGall

BUAITEOIR CATAGÓIRE: TIONSCADAL GHALLA MARA NA SCOILEANNA

Scoil Paróiste San Nioclás, Cois Uisce, Gaillimh

BUAITEOIR CATAGÓIRE: TIONSCADAL NA SCOILEANNA UM THUISCINT AR AIGÉIN & SD

Ganna Scoil Náisiúnta na mBuachaillí, An Glaisín, Corcaigh

BUAITEOIR CATAGÓIRE: TIONSCADAL CRUTHAITHEACHTA NA SCOILEANNA UM THUISCINT AR AIGÉIN

Scoil Náisiúnta Le Chéile, Bóthar Bhaile an Róistigh, Luimneach

BUAITEOIR CATAGÓIRE: TIONSCADAL CRUTHAITHEACHTA NA SCOILEANNA UM THUISCINT AR AIGÉIN

Bunscoil Loreto, Deilginis, Co. Bhaile Átha Cliath

BUAITEOIR CATAGÓIRE: TUISCINT NUALAÍOCHTA MUIRÍ ALLAMUIGH & AIGÉIN TIONSCADAL SCOILE

Scoil Náisiúnta Nead an Iolair, Rinn Mhaoile, Co. na Gaillimhe & Scoil Náisiúnta Leitir Geis, Rinn Mhaoile Thiar, Co na Gaillimhe

Tá Clár Oideachais na dTaiscéalaithe maoinithe ag Foras na Mara agus tá sé á bhainistiú agus á sheachadadh ag Foireann na dTaiscealaithe de Camden Education, agus ag Galway Atlantaquaria, SeashoreKids, Oceanics Surf School, Old Cork Waterworks Experience, Sea Synergy, agus Leave no Trace-Ireland.

Chun tuilleadh eolais a fháil, féach www.explorers.ie

CRÍOCH

Le haghaidh tuilleadh eolais, déan teagmháil le:

Cushla Dromgool-Regan

Bainisteoir Oideachais agus Cumarsáide Straitéisí

Clár Oideachais Taiscéalaithe Fhoras na Mara

Guthán póca: + 353 (0) 87 9185519

Ríomhphost: cushla.dromgoolregan@thecamdentrust.org

Suíomh gréasáin: www.explorers.ie